Kostüm Tarihi

1. Bölüm ( 8 Mart 2019 )

• 13,7 milyar yıl büyük patlama ve maddenin evriminin başlaması
• 3,5 milyar yıl canlılığa geçiş ve tek hücreliler
• 1,2 milyar yıl cinsel yolla üremeye geçiş
• 700 milyon yıl ilk hayvanlar
• 200 milyon yıl eski (arkaik) memeliler
• 60 milyon yıl Primatlar
• 20 milyon yıl Hominoidler
• 15 milyon yıl kuyruksuz iri maymunlar (ape'lar)
• 
  
• 5 milyon yıl insansılar Hominidler
• 3 milyon yıl insan cinsi homo ve ilk türü Homo Habilis
• 2,5-2 milyon yıl Homo Erektus
• 1 milyon yıl Düşünen (belki konuşan) insan Homo Sapiens
• 200 bin yıl çağdaş tipte düşünen insan Modern Homo Sapiens

• 2,5 milyar - 15 bin Paleolitik kültür evresi Eski Taş Çağı
• 15 bin - 10 bin Mezolitik kültür evresi Orta Taş Çağı
• 10 bin Neolitik kültüre, asalaklıktan üreticiliğe geçiş
• İ.Ö. 3 bin eşitlikçi ilkel topluluktan, katmanlı uygar topluluğa geçiş
• İ.Ö. 3 bin - İ.S. 1500 tarımcı uygar toplumlar evresi
• İ.Ö. 1500 ve sonrası ticarete, endüstriye dayanan uygar toplumlar 
• İçinde yaşadığımız uygar toplum (uygarlık) ancak 5 bin yıllık bir geçmişe dayanır.
• İlkel topluluk 2 - 3 milyonluk geçmişe dayanır. İnsanlık ve insan toplulukları kültürel kalıtı son beyş on bin yıla bakılarak pek de kavranamaz.

• Canlılar homo cinsine gelip üretmeyi öğrenene kadar bitkiler ve hayvanlar üzerinde ''asalak'' gibi avcı ve toplayıcı olarak yaşayacaktır.
• Devrimizi anlayabilmek için birkaç bölüm dalından yararlanırız; Doğa Bilim Tarihi, Arkeoloji, Tarih, Sosyoloji, Tıp ve Anatomi, Fizik ve Kimya

• Paleolitik Kültür ( Eski Taş Çağı)

• Paleolitik 2,5 - 3 milyon yıl öncesine tarihlenir. Ancak üretilen aletler ileri teknoloji ile irdelendiğinde tam tarih söylenememektedir. Paleolitiğin bitip neolitiğin yani günümüzden 10 bin yıl önce başladığı tarih dünyanın farklı yerlerinde farklıdır.
• Paleolitik kalıntılar en eskileri Afrika; en yenileri Avusturalya ve Amerika'dadır.
• Aşağı Paleolitik 3 milyon - 500 bin, Orta Paleolitik 500 bin - 50 bin, Yukarı Paleolitik 50 bin - 15 bin

• Aşağı Paleolitik ( 3 milyon - 500 bin )

• Ateşin denetime alındığı 400 - 500 - 600 bin bu dönemden geçmişi kapsar ve bu dönemde Homo habilis, Erektus, Sapiens'in arkaik tipi girer.
• Eski dünya bitişik 3 kıta Afro-Avrasya denen Afrika - Asya ve Avrupa'da yaşanmıştır. Avusturalya ve Amerika'ya Orta Paleolitikte geçti.
• Araç olarak kendiliğinden şekillenmiş taş parçalarını kullandılar. Çünkü araç yapan insan Homo Faber 3 milyon yıl dolaylarında başlatılır. Kullandıkları aletler kemik, boynuz, fildişi, kamışlar, ağaç dalları bambu çubukları, kıllar, sinirler kullanıldı.

• Orta Paleolitik ( 500 bin - 50 bin )

• Orta Taş Çağı ateşin denetimli kullanıldığı 500 binden başlatılır. 50 bin yıl önce Cro-Magnon'dan önce kapanır. Çünkü avlar Yukarı Paleolitikte bulunur.
• Çin'de Çokutien mağarasında ateş yakmada kullanılan pirit (ottaş) kullanılmış. Bu olay 500 bin yıl önce Erektusun ırkı olan Sinanthropus'un işidir. Bir diğer soğuk kıta Avrupa, Fransa, Terra Amata mağarasında yer ocakları  Orta Paleolitik 300 bin yıl önceden kalmadır. Deniz memelilerinin yağı yakılarak aydınlatma sağlandı.
• Çalılıkları, ormanları yakarak tarıma açıldı. Bu ateş sayesinde insanlar soğuk iklimlere doğru yayıldı. Aşağı Paleolitik'te de kullanılan yel setleri kullanıldı. Avlanmada ''geçici kamp'' ve ''temel kamp'' var. Bunlar Doğu Avrupa ve Filistin'de. Bunlar toprağa yerleşme değil yere yerleşme geçici - ilk kez gömü başladı.

• Yukarı Paleolitik ( 50 bin - 15 bin )

• Bu dönemde kültür Homo Sapiens üretimi yeni oluşan Cro-Magnon başladı. Avcılık toplayıcılıkta uzmanlaşıldı. Sürek avları başladı. ( Buzul çağında ) Uzman avcılık - üretici olmayan bir geçiş biçimi ama deneyim kullanılmaya başlandı. Buzul içinde besin depolama ve dinlenme süreleri kullanıldı. İlk kez taşınır ve taşınmaz sanat çıktı. 4. Buzul Çağında Sibirya'dan İskandinavya'ya bir buzul gelgiti oluşur. Bu da tundra ve otlakları oluşturur ve mamutlar artar. Cro-Magnon bunları avlar. Taş uçlu mızrak daha büyük hayvan avcılığı boş zaman üretti. Fransa mağara resimleri bu durumu kanıtlar.
• Musterien Endüstri kesme, delme, oyma gibi işlevleri olan ''birleşik komposite'' amaç endüstrisi, bıçağa sap takıldı, araçlar küçüldü. Bu dönemde hem Neanderthalensis hem de Homo Sapiens birlikte yaşadı. Hatta kemik, boynuz, diş gibi aletler kullanıldı. Mızrak fırlatıcılar sonra da yay ve ok, bizler, oltalar, delikli iğneler. Balık avında ağ dönem sonuna doğru tekneler. Dikiş iğneleri, gömü törenleri için toprak boyası öğütücüleri ve savaş için hançerler. Doğal barınaktan yapay konuta geçiş - hayvan saldırısından kurtulmak için ağaç üstüne yatak ve güneşten korunmak için çardak yaptılar. Orta Paleolitikten kalma yel setleri deri ile örtüldü.
• Solutreyen kültür 22 - 18 bin yılları arasına denk düşer. Söğüt yaprağı denilen ince ve incelikli araçların yontucusudurlar. Estetik kaygısı giyside de görülür. Sıcak tutmasının yanı sıra süslü giysi diktiler. Delikli iğneler sayesinde.
• Fransa'da Dordogne'deki Lascaux Mağarasında kaya resimleri bulunur. 15 - 10 bin yılları arasında Magdalenyan kültürü görülür. Hayvan ve kadın yontucukları geleneğiyle birlikte mağara ve resimi gravürler en parlak dönemini (12 bin) yaşadı. İspanya Altamira mağarası bu kültürün etkisindedir.
• Bu sanatta simetri öne çıkar daha sonraları bu simetri araçların üzerine çizilen - kazılan desenler görülür. Örneğin saplara yontular yapılmıştır. Yukarı Paleolitikte yer alan Venüsler dişilik organları abartılmış şişman veya gebe kadın yontularıdır ve genellikle başları yoktur. Sibirya'nın Buret yerinde fildişine incelikle yontulmuş, hayvan postundan kapişonlu bir kaban giydirilmiş ve yüzü işlenmiş olanıdır.
• Yukarı Paleolitikte kendilerini de süsleyen kına yakma geleneği oradan başlamış olabilir. Beden boyaa henüz gelişmemiş dil döneminde renklerle de kendilerini ifade etme konusunda bir davranış olmalıdır. Kırmızı toprak sihirci-sağaltıcı-sanatçı denilebilecek kimselerin ilgisini çekmiş olmalıdır. O dönemde demir oksitli toprak ''aşı boyası'' her yerde bulunmaktadır. Odun kömürü ile siyah boya, bakır oksit ''malakit'' yeşil renk veren boya. Ocaklarında yanıp kireçleşmiş taşların üzerine su dökmeleriyle oluşacak kireç kaynağı ile beyaz boya elde edilmiştir. Hayvan ve insan yontucukları muska işlevi görmüşlerdir. Yontu bulamayanlar hayvan diş, tırnak, kemik gibi parçalarını muska olarak kullanmışlardır. Kemik boynuz gibi nesneleri kesip ip geçirip bedenlerine bağlarken boncuk keşfedilmiş olmalıdır. Bunlar mezarlardan da alınmıştır. Bu süslemeyi kolye, küpe, hızma, bilezik ve halhal izleyecektir.
• Süslerle Yukarı Paleolitiğin en erken Orinyasiyen kültüründe de 35 - 30 bin yıllarda bile karşılaşırız. Bunlar fildişinden kesilmiş boncuklardır. Yine aynı kültür döneminden Sungir'de iki çocuk ile bir yetişkin gömüsünde binlerce fildişi boncuk görülmüştür.
• Tüm dünya verileri kontrol edildiğinde süslemenin kadından çok erkekte olduğu görülmektedir.
• Yukarı Paleolitik ilk temsilcilerinin Avrupa'da değil Afrika'da ortaya çıkmıştır. Avrupa toplulukları kalıntılarda kaval yerine kullanılmış kaval kemikleri bulunmuştur. İçi oyuk ağaç kütükleri üzerine geçirilmiş derilerle vurmak için sazlar yapılmıştır.
• Döğmelerinin somut kanıtı Neolitik döneme ait Tirollerde 4 - 5 bin önce donarak buzul içinde kalmış Ötzi'den bulunmuştur. Bu olgu aşağı Paleolitiğe dayanmış olabilir.

• İlkel Topluluktan Uygar Topluma Geçiş

• Mezolitik Orta Taş Çağı Avrupa'da  İÖ 15 - 10 bin yıllarını kapsayan bir dönemdir. Vürm adı verilen  adı verilen Dördüncü Buzul çağının sona erişini izleyen bin yılların oluşturduğu katmanlarında önceki katmanlardan daha farklı araçlarla karşılaşılmaktadır. Bunlar daha öncekilere oranla daha küçük sonrakilere göre az cilalanmış araçlardır. Bunlar küçüktüler ama kompozit araçların parçalarıydılar. 4. Buzul çağı çekilmeye başladığında Avrasya'da ormanlar oluştu. Otlaklar yok olunca iri memeli hayvanlar kuzeye çekildi. Onları izleyen topluluklar günümüze dek uzanan kültürlerin kurucuları oldular. Deniz avcısı Eskimoların, kara avcısı Sibirya Yakut Türkleri ve Tunguzlar ile yarı evcil yarı yabanıl ren geyiği sürüleri güdücüsü Lapların ana atalarını oluşturdular. Büyük sürek avından küçük ava geçildi.
•  Bir zamanlar Anadolu'ya kadar inen buzulların çekildiği yerlerde ve daha güneyde kuzeye oranla kurak ve çorak bir iklim gelişti. Yoğun ve yüksek otlu tunduralar ormanlar yerine tohumundan bir yıl içinde hasat olunabilecek tarım toprakları oluştu. İri hayvanlar yerine yabani koyun, yabanil keçi, ceylan gibi hayvanlar türedi. Toplayıcılığın ağır bastığı bir avcı toplaycı yaşam başlatıldı. Böylece Neolitikte bitkilerin ve hayvanların evcilleştirilmesine varacak yola girilmiş oldu.
• Böylece araçlar da değişime uğradı. Su avcılığının artan önemine uygun olarak balık ağlarının ve içleri yakılarak oyulmuş ağaç gövdelerinden yapılmış kanoların kalıntıları zamanımıza kalmıştır.
• Mikrolitler bir sapla birleştirildiğinde bıçak olur. Sümerler obsidyen yongalarıyla traş oluyorlardı. Yay Paleolitiğin sonlarına doğru veya Mezolitikte icat edilmiştir. Yay matkap yerine de kullanılmıştır. Avcılar canlarını tehlikeye atıp hayvana yaklaşmadan avlanabildiler. İlk kez doğa taklit edilmeden yapılmış bir araçtır. Amazon (a-mazon) yunanca memesiz demektir. Mitos'a göre yayı daha güçlü gerebilmek için göğüslerinden birini kestiren sanal kadınlar gurubudur. Keskin mini taşların yan yana dizilmesiyle ilk oraklar yapıldı. Kesilen ekin saplarındaki silisyum taşı çiziyor ve sürekli biliyordu.
• Mini taşların yanı sıra iri taşlar tahıl öğütme ve değirmen olarak kullanılmıştır. Bazı kurt türleri evcilleştirilip zamanla köpeğe evrilmiştir. Canis Familiarus Canis lupus türüdür.
• Kurtlar leş yiyicidir ancak insan avcılığa geçince insana adım adım yaklaşmış olmalıdır. Aztekler de onları yemek için beslemiştir. Kurt kendiliğinden evcilleşmiştir Bu olay daha büyük hayvanları evcilleştirmeye yönlendirmiştir.
• Bu dönemde mağara resimleri gibi görsellikler azalır. Büyük olasılıkla iklimsel değişim mağaraya mahkum etmedi veya pek boş vakitleri olmadı. Azilyan Kültür denilen dönem sanatı nehirlerdeki taşlar üzerinde çok sadeleşmiş olarak görülür. 236 Mezolitikte gömü ve gömü armağanları artış göstermiştir.
• Dönemin geçim biçimi 1) Tekil avcılık 2) Balıkçılık 3) Yabanıl tahıl toplaycılığı. Teki avcılığın kanıtı uzun evler değil küçük teki evlerdir. Yabanıl devşiriciliği ZÖ 13 bin yılda Ortadoğu'da başlamıştır. Yabanıl tahıl devşirme sonucu Ortadoğu'da onlarca kulübeden oluşan köycükler saptandı. Bu örnekler Avrupa'da Tuna boylarında yaşamış Azilyan kültürü; Afrika'da Nil'in boyunca Hartumla Mezolitik toplumlar, Doğu Akdeniz kıyılarına yakın Natuflu kültür toplumlarıdır.
• Avrupa'da Yukarı Paleolitik Magdelanian kültürler ZÖ 12 - 11 bin yıllarda Azilyan kültüre dönüşmüştür. Mağara resimleri neredeyse yok olmuş, çakıl taşları desenlenmiştir.
• Mezolitik yerleşmeler arasında; Doğu Akdeniz'den Güney Anadolu'da Kuzey Mezopotamya'dan İran'a, Afganistan'a oradan Orta Asya'ya kadar yabanıl tahıl açılımı gözlenmiştir. ZÖ 11 - 9      ( İÖ 9 - 7) bin yılları arasında Preneolitik yerleşkeler bulundu.
• Doğu Akdeniz'de Natuf yerleşkesinden Natuflu kültür bölgeleri çıkarıldı. İÖ 10 - 8 bin yılları arasında yerleşik yaşama geçmiş kültür bulundu. Yabanıl tahıl bölgelerinin oluştuğu görüldü. Gazel evcilleştirmeciliği denenmiş olabilir. Evler yuvarlak tabanlı küçük evlerdi.

• Neolitik Devrim

• İnsanın bitkiler ile hayvanlar dünyasında egemenliği Neolitikle başlamıştır. İnsanlığın asalaklıktan üreticiliğe geçirmiştir. Buzul çağı öncesi ZÖ 12 - 10 bin yılları arasında Kuzey yarımkürede 30 - 40 derece enlemler arasında yabanıl tahıl başlamıştır.
• Mezolitikte yabanıl tahılların önce başakları elle toplanmış sonra da devşirme başlamıştır. En önemli özelliği saklanabilmesi depolanabilmesiydi. Kazara yere dökülen tohumlaın sulak alanlarda verimli gelişimi dikkat çektir. Bu dönem ön tarımdır. Ancak başakların kırılıp tahılın tarlaya dökülmesi veya iri taneli başakları seçerek ekim yapmak önemli bir işti. Daha sonra taneleri kabuklarından ayırma sorunu ve ateşte alazlandı. Günümüzün kavurgası oradan kalmış olmalı.
• Bir diğer yol başakları suya yatırmak, taneler suyu emince şişip kapakları çatlıyordu Bu yöntemin yan ürünlerinden biri ısı uygunsa germinasyon gerçekleşmesi. Tanedeki karbonhidrat dönüşüp malt şekeri oluşumu ve bunun fermantasyonu ile alkol oluşuyordu. Alkolü buldular.
• Önce arpa ve buğday türleri evcilleştirildi. Doğal yetiştikleri ortamlardan uzaklaştırıldıklarında ve sulu tarım uyguladıklarında tohumlar mutasyona uğradı.
• Sonuçta ekmeklik buğdaya ulaşıldı. Türün iyileştirebilmesi hayvanlar üzerinde melezleştirerek uygulandı. Bu evcilleştirme eylemi Batı Asya habitatında yetişen baklagiller

•