İslam El Sanatları

SERAMİK

• Seramik bir veya birden fazla metalin, metal olmayan element ile birleşme ve sinterlenmesi oluşan inorganik bileşiktir.
• Genellikle kayaların dış etkiler altında parçalanması ile oluşan kil, kaolen ve benzeri maddelerin yüksek sıcaklıkta pişirilmesi ile meydana gelir.
• İlk buluntular seramik ile ilgili Ninova şehrinde bulunuyor. Dicle batı kıyısı Musul'a tekabül eden yerdir.
• Kilden 1100 C pişirilmiş toprak parçaları

APLİKE TEKNİĞİ

SIR

• Seramik ürünlerin yüzeylerini kaplayan, ürüne teknik, estetik, hijyenik özellikler kazandıran parlak veya cama benzeyen bir tabakadır.
• Sır, seramik ürünlerin yüzeylerine uygulandığında renkli, örtücü ve şeffaf görünümünde olabilir. Sır ile çamur birbirinden ayrılmaz iki unsurdur. Seramik sırlarında olması gereken ve aranan en büyük özellik, sırın çekildiği seramik bünye ile normal şartlarda fiziksel ve kimyasal olarak bütünleşmesidir. Sırın kalitesi bu bütünleşmenin ne kadar iyi veya zayıf olması ile orantılıdır.
• İki Sır tekniği vardır. 1) Alkalik Sır (Sasani, Pers kullandığı, Soda Potasyum hidrat karışımı) 2) Kurşun Sır (Romalıların kullandığı, Kurşun oksit)

ÇİN SERAMİK SANATI

• Çinlilerin yaptığı eserlerden İslam medeniyetleri çok etkileniyor. Seramik te fırınlama süreci 1000 C çinilerin içine cam da eklediklerinden daha yüksek sıcaklıkta ısıtması gerekiyor.

STONEWARE

• Mat bir tonda camlaşmış, gözeneksiz taş gibi sert 1200 - 1300 C bitince deve tüyü rengi - gri tonda oluyor. Hamur kalınlığı incedir.

LÜSTER TEKNİĞİ

• Lüster bir sır üstü boyama tekniğidir. Yüzeye madeni parıltı verir. Lüster tekniği her türlü sır üzerinde uygulanabilir, ancak tercih edilen ve en iyi sonuç alınan sır, opak beyaz olanıdır. Şekil verilip astarlanan seramik fırınlanır, sırlandıktan sonra tekrar fırınlanır.
• Lüster, gümüş ve bakır oksidin kırmızı veya sarı toprak boyayla birlikte sülfür karışımı ve sirkeyle hazırlanır. Maden oksitli boyalarla bezeme yapıldıktan sonra çok düşük derecede üçüncü fırınlama yapılır, sır üstüne boyanan maden oksitlerin içeriğine göre seramik üzerinde sarımsı yeşilden kırmızımsı kahverengiye kadar değişen tonlarda metalik ışıltılı parlak yüzeyler oluşur.

SLİP TEKNİĞİ

• Seramiği bezemede veya sıvamada kullanılan bir sıraltı tekniği, İslam ülkelerinde 9.yy'dan başlayarak yaygın biçimde uygulanmıştır. Seramik biçim verilip fırınlandıktan sonra, genellikle boya ile renklendirilen sliple bezenir. Daha sonra ise renkli ya da saydam sırla kaplanarak fırınlanır. Slip yarı akışkan (suluca) bir seramik hamurudur. Bezeme bununla yapıldığından, desenler hafif kabarık bir görünüm sunar. Kuzey-doğu İran ve Maveraünnehir'de 9.yy ve 10.yy.lar da Samani yönetiminde yaygın olarak kullanılmıştır.

SGRAFFİTTO TEKNİĞİ

• İtalyanca ''sgraffire'' kelimesinden gelir. Bu teknikte, ince slip hamurunun üzerine çiziktirme ve kazıma ile geometrik motifler ya da stilize bitki motifleri yapılıp, sonra da sırlanarak fırınlanıyordu. Bu tip keramikler Irak ve İran'da 10.yy.'da yaygın olarak kullanılmıştır. Yapımı (sanatsal ve teknik açıdan) ve maliyeti lüster veya kobalt mavili eserlerden daha uygun olması yaygınlığını artırmıştır.

PORSELEN

• Porselen, sadece doğal kaynaklı hammaddelerden üretilen bir maddedir. Beyazlığını kullanılan boyalardan değil, kullanılan hammaddelerden alır; 1400 C civarında pişirilerek pekişir; ışık geçirgenliğine sahip bir üründür.
• Porselenler kaolin, kuvars ve feldispat maddelerinden üretilir. Kaolin, porselen hamurunun kolay yoğurulmasını, şekil alamasını ve rengini sağlayan hammaddedir. Kuvars ise, iskelet yapıcı hammadde olup, camsı faz oluşumunu sağlayan feldispat içinde önemli bir oranda çözünerek, porselen hamurunun sert, camsı, ısıya ve kimyasal etkilere dayanıklı olmasını sağlar.

MİNAİ TEKNİĞİ

• Sıraltı ve sırüstü tekniklerinin bir arada kullanılmasıyla çok renkli bir yüzey elde edilmesini sağlar. Çömlek hamuru sert, gri renkte ve ince taneli olduğundan astarlama yapılmayabilir. Bu teknikte yedi renk kullanılır. Sır altına yüksek ısıya dayanan yeşil, lacivert, mor ve firuze renkler boyandıktan sonra parça sırlanıp fırınlanır. Bu işlemden sonra sır üstüne ise, alçak ısıda elde edilen renkler; kiremit kırmızısı, beyaz, kahverengi, siyah, altın yaldız boyanır ve tekrar fırınlanır. Bu teknik daha çok İran'da kullanılmıştır.