İkonografi

R o t a s : Tekerleri
O p e r a : dikkatle
T e n e t : tutuyor
A r e p o: Arepo
S a t o r : ekici
   Yukarıda ki bilmece ( Ekici Arepo tekerleri dikkatle tutuyor ) Eski Roma imparatorluğunun her yerinde duvarlara çizilmiş olarak bulunmuştur.
                                                        A
                                                        P
                                                       A
                                                       T
                                                       E
                                                       R
                                       APATERNOSTERO
                                                      O
                                                      S
                                                      T
                                                      E
                                                      R
                                                      O
   Bu bilmecenin harfleri ise, Rabbin duası'nın ( Matta 6:9-12, '' Şimdi siz şöyle dua edin: Ey göklerde olan babamız, ismin mukaddes olsun. )
   Başlangıcında kullanılan latince PATER, NOSTER ( yani babamız ) sözünün karışık şeklini ve Grek alfabesinin başlangıç ''A'' ve son harflerini ''O'' kapsıyor.
   Hristiyanlık inancında kullanılan ikonların birinci amacı öğreticilik fakat zaman içinde mekanlar ve yapılan resimler kutsallaştırılmıştır. Roma da alt sınıf itibar ediyor. Pagan inancı hakim olan Roma da Hristiyanlık 2.yy da çok hızlı bir gelişme gösteriyor. Roma önlem almaya çalışıyor. Hristiyanlar dinden vazgeçmeleri için zorlanıyor. Bu esnada yeraltı mezarlarında Katakomplarda ikonlarla hristiyanlık yaygınlaşıyor. Mezar odalarının duvarlarını sembollerle süsleyen İncil de ve Eski Ahit den alınan bu semboller, seçilen temel konular günümüze kadar gördüğümüz sahneleri içeriyor.
Örnek :Veda yemeği ilk 7 kişilik resmediliyor. 
   İsa; Musa, Süleyman, İbrahim, peygamberlere atalarım diyor. Kendi öğretilerini yaymaya başlıyor. Yahudilerin yapmış olduğu şikayet üzerine Roma Valisi Platüs İsa'yı tutukluyor. Yahudanın Romalılarla yaptığı anlaşma üzerine topluluk içinde İsa'yı öpünce, İsa yakalanıyor. İsa ilk önce kamçılanıyor sonra çarmıha gerilme cezası veriliyor. Gün sonunda mızraklanıyor. Cuma günü mağara mezar odasına gömülür. Annesi pazar günü geliyor ve kefenin boş olduğunu görüyor.
   Erken dönemlerde sembollerden birisi haç, geç dönemde ise Meryem'in hayatı, İsa'nın hayatı, Mucizeler, Havariler, Melekler sembolik resimler var.
Yunan Haçı : En eski haçlardan birisi olan bu haçın, Haç kolları eşit
Latin Haçı : Hristiyanlıkta en çok kullanılan bu haç, dikey kısmı daha uzun
Hristiyanlık'ta yaygın olarak kullanılan semboller :
Alfa Omega : Yunan alfabesinin ilk ve son harfi olup İsa da '' İlk ve Son '' olarak nitelendirildiği için Mesih'i sembolize eden önemli bir işarettir. 
Balık : İlk dönem Hristiyanlığında İsa'yı sembolize eden en önemli motiflerden biri olarak görülmüştür. Yunanca'da, Kurtarıcı Tanrının Oğlu İsa Mesih cümlesinin ilk harfleri, yine yunanca da balık demek olan ICHTHYS ismini teşkil etmektedir.
   Roma imparatorluğu Constantin hristiyanlığı serbest bırakıyor. Constantinin annesi Helena İsa'nın çarmıha gerildiği tepede kazı yaptırıyor. Haç parçalarını bulup İstanbul da Çemberlitaş sütunun altında bir odaya bırakılıyor. Bunun sebebi bulundukları yeri koruduğuna inanılmasıdır. Helen aziz ve azize ilan ediliyor.
   Orta Bizans 10.yy kiliselerinin resim programları İsa Tanrı ile birleşiyor. 
   Petrus ve Pavlus iki önemli havarisi. Pavlus yahudi kökenli İsa'yı öldürmek için yola çıkıyor. Sonra İsa'yı takip ediyor. Resmedilirken İsa'nın sol tarafında görülür. ( Ortodoks ) Yahudilikten Hristiyanlığa geçişi temsil ediyor. Sağında Petrus, pagandan Hristiyanlığa geçişi temsil ediyor. ( Katolik )
   Bizansta resmin kutsallaşması 8.yy resme tapınılması yasaklanıyor. Bizansta 100 yıl sürer. Ortodoks dünyasında kiliselerdeki resimler yakılır.
  Kötü ruhları kaçırmak için 2.yy da bebeğin başına sallanan bir haç bağlanır. Giriş kapılarına haç bağlanır.
   Constantinin rüyasında gördüğü haç mücevherli haç ( bununla yeniceksin )
Roma Katakompları :
   Erken Hristiyanlık sanatının en özgün ve en önemli örneklerini barındıran Roma Katakompları, yerin altında bulunan kilometrelerce uzanan mezar galerilerinden oluşmaktadır.
   Hristiyanlık öncesi dönemlerde de kullanıldıkları bilinmekle beraber özellikle 2. ve 3. yy da Hristiyanlığın yasak olduğu dönemlerde, Hristiyanların gömü ve elbette dini toplantılarına ev sahipliği yapmıştır. 
   Bu gömü odalarının her biri duvar resimleriyle süslü değildir. Ancak duvar resimlerinin uygulandığı örneklerde, Erken Hristiyanlık dönemine ait semboller, eski ve yeni ahit sahneleri son derece geniş bir dil kullanılarak, resmimlenmiştir.
Örnek : ''Fossares'' kazıcılar, Priscilla Katakomp
Örnek : ''Valeria Dormit in Peace'' Huzur içinde uyu, St. Agnese
Örnek : Domitillo Katakomp
Örnek : St. Macellius, St. Peter Katakomp, St. Callixtus Katakomp
Örnek : Müneccim Krallar Ziyaret, 3.yy, Priscilla Katakomp
Örnek : Via Latino Katakompu Mezar nişi tavan freskoları, 4.yy
Örnek : Lazarus'un Dirilişi, 4.yy
Tavuskuşu : Ölümsüzlük tanrısı, herşeyi gördüğü, eti en geç çürüyen olduğu için ölümsüzlük
Zafer Tanrıçası, Nike ile Eros Tanrıçası
Örnek : Dua duruşu, İsanın çoban olarak tasvir edilmesi.
Örnek : İyi çoban İsa tasviri, Yuhanna
Örnek : Tavus Kuşu, Dua, Meryem Çocuk İsa
Örnek : IXTHYS ( ichtus ) ''BALIK'' Tanrı Oğul Kurtarıcı İsa, St. Callixtus Katakomp
Örnek :  Meryem ve Çocuk İsa, Anne çocuk İsa'yı işaret ediyor. ( Tanrı, Şevkat )
Örnek : St. Marcellius tavan resimleri, Yunus peygmaberin denize atılışı, Adem ve Havva ''Cennetten kovuluş'', Nuh peygamber
Örnek : St. Cecilia mezar odası
Örnek : İsa'nın vaftiz sahnesi
Örnek : Grusepp Giorgetti, St. Sebestian
Örnek : Kumru, Serçe ( Hristiyanlık ruhunu sembolize eder. Üzüm İsa'nın kanını sembolize eder. ) St. Agnese
Kaynakça :www.catacombe.roma.it.newadvent.org/cathen
                    www.campus.belmont.edu/honors/catacombs/htm
Örnek : Roma, San. Cosma_Damian Kilisesi : apsis
Örnek : Ostia Porta Marina'daki İsa tasviri, 4.yy
Theotokos : Tanrı Anası
Hodegetria : Yol gösteren, ( Tanrısal yönü vurguluyor )
Elevsia : Şevkat, ( İnsan yanı vurgulanıyor )
Kyriotissa :
Panaghia :
Blakhernetissa :
Maria Regina : 
Emmanuel İsa : 14 yaşına kada alnı açık
Logos : Söz, ( Kainatın yaratılışından beri var )
Orans : Göğsünü kapsayan hale içinde de İsa eller açık, doğmamış İsa 
Çoban İsa :
Pantocrator : 50-60 yaşlarında tasvir ediliyor.
Mitras / Mitra :
İsis - Horus : Anne ve İsa tasviri
Konsil : Toplantı
   Ortodoks dünyada Meryem hem Tanrının annesi hem de İsa'nın annesi
Koimesis : Meryemin uykusu, Kliselerde çıkış kapısının üstünde resmedilir.
IX   XC : Ichtus, Christos
MP  QL : Metor Ther
A   W : Alfa Omega, Sonsuzluk
   Nicopea ( 10.yy ) zafer veren orteos mitolojik karakter---Çoban İsa
   İsa---Anka Kuşu--- Yunan Mitolojisi---Sağlık Tanrısı
   Hermes gibi omuzlarında kuzu taşıyan İsa
   Roma da güneş tanrısı gibi 4 atı çeken İsa doğudan batıya gün boyunca seyahat ediyor. Güneş Tanrısı gibi başından ışıklar çıkıyor.
   Dionisos gibi İsa'nın akan kanları şarap, asma ve üzüm ile temsil ediliyor.
   İsa'nın mucizeleri arasında ekmekleri çoğaltması ekmek ve şarap kurban töreni olarak  her pazar bir ekmek parçalanıyor şaraba batırılarak gelenlere veriliyor. Ekmek İsa'nın bedenini, şarap ise kanını temsil ediyor. 
   İsa'nın gökyüzünde İlyas ve Musa peygamberlerle buluşması.
   İsa'nın keçi ve koyunları ayırması.
   Ölünün dirilmesi sahnesi.
   Körlerin iyileştirilmesi.
   Mahşer yargılama günü.
   Emanuel İsa
   Bizans döneminde kadının en büyük yönü Anne olmak.
   Müjde sahneleri.
Ioannes Pradromos :
Esseni Tarikatı : Tanrıyı doğada arıyorlar.
   Vaftizci Yahya Hristiyanlıkta 5. büyük melek ilan edilecek. Pelendri Kutsal Haç Kilisesi, Visitation
   İsa annesini Ioannes Evangelist'e emanet ediyor. Meryem efese gidiyor. Kübele--- Artemis--- Meryem---Yahya---Haç Merkezi
   İstanbul da pege / pigi ( Kutsal su çıkan ) Pigi deki kilise kutsal su kaynağı, meryeme adanmış.
   Meryem İsa'dan af diliyor insanlık adına.
   Meryem'in ölümü, Koimesis
Blakherniotissa Meryem :
   Azize Anna, Meryem
Güneş : Güneş İsa'nın simgesidir.
Işık : Işık İsa'nın simgesidir.
Pantakrator İsa Tasviri : Herşeyin yaratıcısı
El değmeden oluşmuş ikonalar : (Önemli)
1. İsa'nın yüzünü kurulayıp Edessa Kralı Abgaros'a yolladığı kutsal mendil.
2. Kutsal kefen ( Torino kefeni ) mucizesidir. Başta İsa ya ait resimler olmak üzere, birçok ikonası geleneksel olarak elle yapılmamış ilk örnekler olarak kabul edilir.
Vaftiz :
   Vaftiz sözcüğü grekçe kökenlidir. ''Suya batırma'',''suya daldırma '' anlamı taşır.
    İsa yı Ürdün nehrinde vaftiz etmesiyle başlıyor. Çocuklar günahkar olduğu için vaftiz edilmesi gerekiyor.
   Vaftiz teknelerinde üç kez suya batırıp çıkarılıyor. Paklanmak, temizlenmek. Kiliselerin yakınına daha sonra küçük kurnalarda vaftiz ediliyor. Deniz kabuğu vaftizi temsil ediyor. Sekizgen formda yapılıyor vaftizhaneler.
Kantharos : Kiliselerde elleri yıkamak için
Pigi : Zoodokhos, 11 mayıs İstanbul'un kuruluşu, akıl hastaları, birçok hastalığa  şifa olduğuna inanılıyor.
Yamuktepe Höyüğü : Kazılarda ele geçen Bizans dönemi kutsal ekmek mühürleri
   İsa'nın son akşam yemeğinde işte benim bedenim işte benim kanım, ekmek şarap litürjisi
Eueharistia ( Ökaristi ) : Şükran
   Katolikler jeton gibi yassı mayasız ekmek tercih ediyor. ( Mısırdan yahudilerin çıkışı ekmek mayalanmıyor )
   Ortodokslar iki ayrı ekmek hamurunun birleşimden oluşan ekmek tercih ediyorlar. Maya kullanıyorlar. Birinci kalite undan mayalı ekmek kullanıyorlar hamur yaş iken mühür basılıyor. Ekmeğin kabarması, yükselmesi insanın göğe yükselmesi. Kökeni çok eskilere dayanan ekmek mühürleme bugünü etkilemiştir. ( Hititlerde ekmek mühürleme )
   Protestanlar için her ekmek kutsal. Satılan ekmekleri kullanabiliyorlar.
Şeytan ve Kötü Ruhlar :
   Satan baş iblis tasvirlerde kahverengi nefesi çok kötü koktuğu, kırmızı patlak gözleri ile tasvir edilir. Genellikle batıda şeytan tasvirlerinde; büyük, sakallı, baş şeytan olarak tasvir edilir. Ortodokslar da ise şeytan küçük siyah ve gri yüzlercesi tasvir edilir. Roma mitolojisinin satır gibi pan gibi figürlerin etkisi var.
   İsa ya şeytan üç kez görünüyor. Tasvirlerde bu şekilde yapılıyor.